بررسی تأثیر نظامی و تسلیحاتی کردن فضای ماورای جو بر امنیت نظامی ج.ا.ایران با رویکرد آینده پژوهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم طلاعات جغرافیایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، ایران

2 دانشگاه امیرکبیر

چکیده

در طول تاریخ و گذشت بیش از 58 سال از آغاز عصر فضا، بهره­برداری نظامی و جاسوسی از فضا، همواره جزء مهم­ترین اولویت­ها و چالش­های کشورها در دستیابی به علوم و فن­آوری فضایی بوده است. امروزه این تکاپوها منجر به نظامی و تسلیحاتی شدن فضا گشته و چالش­های امنیتی بسیار جدی­ای را فراروی کشورها قرار داده است. ج.ا.ایران نیز به دلایل مختلفی بطور فزاینده­ای در معرض این تهدیدها قرار دارد. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی تهدیدات موصوف علیه امنیت نظامی ج.ا.ایران و راه­کارهای مقابله با آن­ها با رویکرد آینده­پژوهی انجام شده است. در این راستا با مطالعه ادبیات و سوابق موضوع و انجام مصاحبه اکتشافی، تعداد 14 تهدید عمده و 16 راه­کار مقابله با آن­ها در قالب دو رویکرد دفاع فعال فضایی و بازدارندگی فضایی شناسایی شد. در گام بعدی با طراحی پرسشنامه به ارزیابی اعتبار و وزن­دهی آن­ها پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان داد متغیرهای شناسایی مناطق حیاتی و راهبردی نظامی کشور و جمع­آوری اطلاعات سیگنالی با میانگین­های وزنی 4.05 و 3.90 بیشترین تهدید را متوجه امنیت نظامی کشور می­کنند. در بعد راه­کارها نیز، راه­کارهای بهره­گیری از سایر حوزه­های راهبردی و تدوین دکترین نظامی جهت کسب و توسعه فناوری فضایی به­منظور کاربردهای دفاعی با رویکرد آینده­پژوهی با میانگین وزنی 4.1 و 4 بیشترین وزن را بخود اختصاص دادند که می­بایست در اولویت برنامه­ریزی­ها و سیاست­گذاری­های آینده میان­مدت نظام دفاعی کشور مورد توجه قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Militarization and Weaponization of Outer Space and its Impact on I.R.Iran's Military Security With futures studies approach

نویسندگان [English]

  • Saeid Madadi 1
  • Zakareya Kazempour 2
1 M.Sc. Student in Remote Sensing and Geographic Information System, Faculty of Geography, University of Tehran, Iran
2 AmirKaber Univercity
چکیده [English]

Through the history and after more than 58 years, the use of outer space for military purpose has always been the first priority for many countries during the beginning of the space age to achieve space science and technology. Today, these activities have led to the militarization and weaponization of outer Space and have set severe security challenges to countries. Islamic Republic of Iran due to different reasons is facing these threats increasingly. Therefore, this study aimed to address assess I.R.Iran's military security threats and there solutions with futures studies approach. In this regard, we have extracted the 14 threats and 16 solutions in two dimensions of space active defensive and space deterrence using by studying the literature and doing exploratory deep interview. Then the impact of the threats and solutions on I.R.Iran's military security was calculated by questionnaire. The results showed that the threats of Identify vital and strategic military areas and signal intelligence collection with 4.05 and 3.90 weighted means and the solutions of utilizing other strategic areas and the development of military doctrine for the acquisition and development of defense space technology with 4.10 and 4.00 weighted means have the highest impact in I.R.Iran's military security.This results should be considered in planning and policymaking of I.R.Iran's defense system in medium-term future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • outer space
  • militarization and weaponization
  • military security
  • futurology
  • آزاد؛ علی، (1395)، نقش و جایگاه کوپوس در حفظ صلح جهانی، خبرگزاری مهر (کد خبر 3664371).
  • پل­کوران؛ ترجمه حائز؛ رضا، (1374)، اصول سنجش از دور، انتشارات امید، مرکز سنجش از دور ایران، تهران
  • جهانگیر، محمدرضا؛ منوری، مهدی، (1385)، پیمایش رشتهآینده­پژوهیدر جهان، تهران دانشگاه صنعتی امیرکبیر
  • حاجی­زاده، ابراهیم؛ اصغری، محمد، (1390)، روش­ها و تحلیل­های آماری با نگاه به روش تحقیق در علوم زیستی و بهداشتی، جهاد دانشگاهی، چاپ اول
  • حسین­آبادی، علی، (1390)، مسلح­سازی فضا؛ بررسی سیر ارتقای سطح کاربری نظامی از فضا، تهران، انتشارات هوافضا
  • خسروی، ایمان، (1394)، نگاهی به مبانی، رهنامه­ها و الگوهای رفتاری در نظامی و تسلیحاتی کردن فضا و تأثیر آن بر امنیت نظامی ج.ا.ایران، مجله دانش فضایی، شماره سیزدهم، سال سوم، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی
  •  خسروی، مجید، (1394)، هوا و فضا از دیدگاه حقوقی، تهران، انتشارات سازمان عقیدتی و سیاسی آجا
  •  خوش‌دهان، علی، (1388)، آینده‌پژوهی با تکنیک سناریوسازی، تهران: مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران
  •  رستمی، علی­اکبر،1383، مقدمه­ای بر شناخت اصول و مبانی اطلاعات نظامی، دافوس آجا
  •  رستمی، مرتضی؛ عباسی، بیژن، (1394)، ابعاد حقوقی میراث مشترک بشریت در فضای ماوراء جو، مجله مطالعات حقوقی، دانشگاه شیراز، دوره هفتم، شماره دوم
  •  زرگر، افشین، فضا و امنیت ملی، (1389)، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست­و­چهارم، شماره 3
  •  سیف­زاده، حسین، (1385)، اصول روابط بین­الملل (الف وب)، جلد پنجم، تهران، نشر میزان
  •  فاطمی، سیدباقر؛ رضایی، یوسف، (1393)، مبانی‌ سنجش‌ از‌ دور‌، انتشارات آزاده
  •  کاربری­های فضای ماوراء جو، (1395)، دیده­بان الکترونیک دفاعی، ویژه­نامه فضایی، شماره 13، شرکت صنایع الکترونیک ایران، گروه فضایی صاایران
  • کامران، حسن؛ نامی، محمدحسن، (1387)، فضا، قدرت و امنیت، فصلنامه جغرافیا، شماره 17
  •  کمیسیون تدوین استراتژی امنیت ملی امریکا، (1383)، ترجمه دهمشگی، جلال؛ فرهنگ، بابک؛ راه­چمنی، ابوالقاسم، استراتژی امنیت ملی آمریکا در قرن بیست­ویکم، ابرار معاصر، تهران
  •  لشگری، احسان؛ حافظ­نیا، محمدرضا؛ احمدی­پور، زهرا، (1391)، تبیین نقاط استراتژیک در قلمرو ماوراء جو، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال دوازدهم، شماره 21، تهران
  •  مردانی، نادر؛ بلاغی، ابوذر، (1396)، رژیم حقوقی بین­المللی حاکم بر حفاظت از محیط زیست در فضای ماورای جو، مجله حقوق بین­الملل، شماره 57.
  •  میرصانع، سیدمحمدرضا، (1395)، معرفی مهمترین ماهواره­های سنجش از دور، دفتر آمار و فن­اوری اطلاعات، معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی، وزارت جهاد کشاورزی.
  •  نامی، محمدحسن، (1387)، فضا بعدچهارم قدرت، فصلنامه سپهر، دوره نوزدهم، شماره 78، سازمان جغرافیایی ن­م، تهران
  •  نواده­توپچی، حسین، (1378)، حقوق بین­الملل فضا، تهران: انتشارات سازمان عقیدتی سیاسی ارتش
  •  هاشمی؛ فرزاد، جهانگیری؛ علیرضا، پورقصاب­امیری؛ علی، (1395)، پایان­نامه کارشناسی ارشد؛ بررسی فعالیت­های نظامی دولت­ها در فضای ماوراء جو از دیدگاه حقوق بین­الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد واحد دامغان
  • یزدان­پناه، کیومرث، (1389)، ژئوپلتیک و اهمیت بعد پنجم، با مطالعه نقش قدرت اطلاعات و استراتژی رزم در قرن 21، مجموعه مقالات چهارمین کنگره انجمن ژئوپلتیک ایران، دانشگاه تربیت­مدرس
  • پایگاه اینترنتی آینده­پژوهی (http://ayandehpajoohi.com/page/abou)
  •  پایگاه اینترنتی سازمان فضایی ایران (http://www.isa.ir)
    •  Chase, Michaels, (2011), Defensive and deterrence in Chin's Military Space Strategy, The Jamestown foundation
    •  Henry, Philip, (2007), The Militarization and Weapenization of Space: Towards a European Space deterrent, 3AF Strategy and International Affair Commission
    •  Institute of Air and Space Law, (2005)
    • Kozin.P. Vladimir, (2015), Militarization of outer space and its impact on global security Environment, Russian Institute for Strategic Studies, Presidential Administration, Russia