شناخت و ارزیابی (اولویت‌بندی) عوامل، کُدها و ژنوم های ژئوپلیتیک ترکیه در تدوین چشم‌انداز سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دکترای جغرافیا دانشگاه ارومیه

2 استادیار گروه آموزشی جغرافیای طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی

3 مدرس دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا

چکیده

هدف از این پژوهش شناخت و ارزیابی (اولویت­بندی) عوامل (ثابت و متغیر)، کُدها و ژنوم­های ژئوپلیتیک ترکیه در تدوین چشم­انداز سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران می­باشد؛ لذا از حیث هدف کاربردی و به لحاظ نوع روش و ماهیت از انواع تحقیقات «توصیفی موردی یا ژرفانگر»است. جامعه آماری شامل اساتید و صاحب­نظران دانشگاهی و نظامی آشنا به موضوع پژوهش شامل دو گروه از خبرگان (مصاحبه شوندگان به­تعداد ده­تن که به­صورت کاملاً هدفمند انتخاب گردیده­اند) و پاسخگویان به پرسشنامه (59 تن که به­روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای انتخاب گردیده­اند)، بنابراین ابزار جمع­آوری داده­ها و اطلاعات پژوهش عبارت است از: مصاحبه، پرسشنامه محقق ساخت و مطالعات کتابخانه­ای. روش تجزیه و تحلیل داده­های کیفی، تحلیل محتوا و برای آزمون فرضیه­های پژوهش از آمار توصیفی (محاسبه ضریب میانگین) وآمار استنباطی(مقایسه زوجی و رتبه­بندی فریدمن) استفاده شده است. یافته­های پژوهش دال بر شناسایی 77 عامل، کُد و ژنوم ژئوپلیتیک ترکیه موثر بر تدوین چشم­انداره سیاست دفاعی ج.ا.ایران است که با توجه به کُدگذاری­های انجام شده به 34 عامل تلخیص و تقلیل یافته­اند. از مجموع این عوامل 9 عامل ثابت، 5 عامل متغیر، 20 کُد و ژنوم ژئوپلیتیک که مهمترین آن­ها به ترتیب رتبه­بندی فریدمن عبارتند از: عضویت ترکیه در ناتو و استقرار سپر موشکی در آن کشور، روابط و مناسبات ترکیه با ایالات متحده آمریکا، ساختار و قدرت ارتش ترکیه، موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواسترتژیک ترکیه، ساختار سیاسی قدرت، سیاست خارجی، نقش­آفرینی نیابتی و روابط با رژیم صهیونیستی. همچنین با توجه به سایر یافته­های پژوهش نقش و اثر کُدها و ژنوم­های ژئوپلیتیک ترکیه در مقایسه با عوامل ژئوپلیتیک (ثابت و متغیر) بر تدوین سیاست دفاعی ج.ا.ایران به میزان قابل توجهی بیشتر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identification and assessment (prioritization) of geopolitical factors, codes and genomes of Turkey in the formulation of defense policy perspective of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Naser Soltani 1
  • Sayad Asghari 2
  • Masoud Mosadegh 3
1 استادیار دکترای جغرافیا دانشگاه ارومیه
2 استادیار گروه آموزشی جغرافیای طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی
چکیده [English]

The aim of this study is to identify and evaluate the (prioritization) of geopolitical factors (fixed and variable), codes and genomes of Turkey in the formulation of defense policy perspective of the Islamic Republic of Iran. Therefore, it is an applied research of the descriptive depth research type. The statistical population consists of military academic lecturers and experts familiar with the matter comprising two groups of 10 interviewees and 59 questionnaire repliers selected in stratified random sampling method. In this way, the data gathering tools are interviews, researcher-made questionnaires and library studies. The qualitative data was analyzed via content analysis and the hypotheses were tested through descriptive statistics (average coefficient) and inferential statistics (paired comparison and Friedman ranking). The findings suggest the identification of 77 geopolitical factors, codes and genome of Turkey, coded to 34, influencing the formulation of defense policy perspective of the Islamic Republic of Iran. These factors include 9 fixed factors, 5 variable factors and 20 geopolitical codes and genomes which, in order of importance, are: membership of Turkey in NATO and the deployment of missile shield in Turkey, the US-Turkey relations, the political structure of power, foreign policy, the proxy role of Turkey and its relations with Israel. In addition, it was discovered that the geopolitical codes and genomes of Turkey have a significantly greater role and influence in the formulation of defense policy perspective of the Islamic Republic of Iran than the fixed and variable geopolitical factors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geopolitical factors of Turkey
  • Geopolitical codes of Turkey
  • Geopolitical genomes of Turkey Turkey's membership in NATO
  • defense policy of Islamic Republic of Iran
  • منابع

    • اثُر، آدریان فربهرون (1380). سیاست دفاعی. ترجمه: سعادت حسینی. فصلنامه مطالعات دفاعی- امنیتی. شماره 26.
    • برناردکوهن، سائول؛ ترجمه: کاردان، عباس (1389). ژئوپلیتیک نظام جهانی. تهران، انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر. چاپ دوم، تهران.
    • حافظ­نیا، محمدرضا (1390). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک. تهران،انتشارات آستان قدس رضوی. چاپ سوم.
    • سالنمای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (تحولات راهبردی 1393؛ چشم­انداز 1394). شورای نویسندگان (1393). تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی (غیر انتفاعی) و سازمان عقیدتی سیاسی ارتش ج.ا.ایران. 
    • شهلایی، ناصر؛ مهرنیا، احمد و ولیوندزمانی، حسین (1388). نظریه­های راهبردی.تهران، انتشارات دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش ج.ا.ایران. چاپ اول.
    • عزتی، عزت الله (1386). نظریه­های جدید جغرافیای سیاسی. تهران، انتشارات قومس. چاپ اول.
    • عزتی، عزت­الله (1393). ژئوپولیتیک. تهران، انتشارات سمت. چاپ دهم.
    • عسگری، محمود؛ آقاجانی، احمد (1391). عوامل و ویژگی­های سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران. تهران، انتشارات مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی. چاپ اول.
    • کالینز، جان ام (1370). استراژی بزرگ. ترجمه: بایندر، کورش. تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
    • مجتهدزاده، پیروز (1386). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی. تهران، انتشارات سمت. چاپ دوم.
    • مجتهدزاده، پیروز (1391). فلسفه و کاربرد ژئوپلیتیک (مفاهیم و نظریه­ها در عصر فضای مجازی).تهران، انتشارات سمت. چاپ اول.
    • مجتهدزاده، پیروز؛ عسگری، سهراب (1389). جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک. تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور. چاپ چهارم.
    • مرادیان، محسن، احدی، محمد؛ و نورانیان، محمدعلی (1394). روابط ترکیه با کشورهای اسلامی منطقه و تاثیر آن بر امنیت ملی ج.ا.ایران.فصلنامه محیط دفاعی بین­الملل. سال اول، شماره یک. مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی.
    • مومنی، منصور (1386). تحلیل­های آماری با استفاده از نرم­افزارSPPS/ تهران؛ انتشارات علم و دانش. چاپ اول.
    • مینایی، مهدی (1386). مقدمه­ای بر جغرافیای سیاسی ایران. تهران، انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی وزارت امور خارجه. چاپ اول.
    • یزدان­پناه­درو، کیومرث (1395). ساختار نظری امنیت و ژئوپلیتیک با تاکید بر ژئواستراتژی. انتشارات دانشگاه تهران. چاپ اول، تهران.

    منابع لاتین

    • David (2004), Why is Strategy Difficult, in Boone Bartholomees (ed.), Guide to National Security Policy and Strategy, U.S Army War Collge
    • Gray, Colin (Dec 1990), The Definitions and Assumptions of Deterrence, The Journal of Strategic Studies, Vol 13, No 4.
    • Horton, Frank, Edward Warner, Anthony Rogerson (ed.) (1974), Comparative Defense Policy, Baltimore, John Hopkins University Press.
    • How to Make war, The Armed Forces of the World –p:534
    • Huntington, Samuel (1996). The Clash of Civilions and the Remaking of World Order, New York: Simon and Schster.
    • Lansbury House Trust Fund (1983), Defense Without the Bomb, London, Taylor & Francis LTd.
    • Lider, Julian (1983), Military Theory: Concept, Structure & Problem, Alder shot, Gower Pub Company.