2024-03-29T06:18:10Z
https://www.qjmst.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4419
علوم و فنون نظامی
2008-191X
2008-191X
1388
6
14
الگوی موازنه قدرت در راهبردهای امنیتی خیلج فارس
حبیبالله
سیاری
خلیجفارس به لحاظ موقعیت ژئوپولتیکی و راهبردی از حساسترین و با اهمیتترین مناطق جهان است. در سال 1979 دولت کارتر براین عقیده بود ((که خلیج فارس یکی از سه مانع اساسی و حساسی است که گذشتن نیروهای بلوک شرق (اتحاد جماهیر شوروی سابق و اقمارش) از آن میتواند موجب آغاز جنگ جهانی سوّم گردد)).از آن زمان به بعد چهار حادثه مهم و اساسی در مقیاس بینالمللی منطقه را تکان داد و دستخوش تحولات ساخت. نخستین رویداد بزرگ، انقلاب اسلامی بود که در یازدهم فوریه 1979 به رهبری حضرت امام خمینی (ره) به پیروزی رسید. نظام جدید ایران از پیمان سنتو که ایران را با غرب مرتبط میساخت خارج شد. با دکترین جدید ایران، آمریکا به عنوان شیطان بزرگ در برابر نظام جمهوری اسلامی قرار گرفت و این کشور به عنوان دشمن شماره یک ایران در آمد. دوّمین رویداد بزرگ جنگ عراق بر علیه ایران بود که در تاریخ 22 سپتامبر 1980 با تهاجم عظیم نظامی عراق به ایران آغاز گردید. این جنگ که یکی از ویرانگرترین جنگهای نیمه دوم قرن بیستم شناخته شد، بیش از هشت سال طول کشید و موجب بسیج ملت ایران از یک سو و اتحاد کشورهای عرب منطقه خاورمیانه از سوی دیگر در دو طرف مرزها گردید. سوّمین حادثه دگرگون کننده در روز دوّم اوت 1990 با تجاوز عراق به کویت پدید آمد که منجر به یک جنگ شگفتانگیز شد. این جنگ نتیجه به هم خوردن موازنه قدرت ناشی از جنگ عراق بر علیه ایران در منطقه خلیج فارس بود که کشور عراق با بهرهبرداری از ائتلاف و همبستگی بینالمللی و با ذخیرهسازی جنگافزارهای ساخت آمریکا و سایر کشورها، خود را مسلح ساخت. چهارمین حادثه مهم حمله تروریستی یازدهم سپتامبر 2001 در آمریکا بود. در پی این حادثه، آمریکا با حمله نظامی به عراق در 20 مارس 2003 و سرنگونی رژیم صدام، حاکمیت یکجانبهگرایی خود در نظام بینالملل را تثبیت کرد و در واقع شرایط مساعدی را برای ایفای نقش سلطهجویانه (مداخلهگرایانه) خود به بهانه مبارزه با تروریسم در نظام بینالملل و منطقه خلیجفارس فراهم ساخت.
2009
11
22
6
21
https://www.qjmst.ir/article_27126_ea560917602934d4cf4ea3e363bdc6bc.pdf
علوم و فنون نظامی
2008-191X
2008-191X
1388
6
14
مقابله زیگزاگی با دشمن فرامنطقهای در جنگ ناهمتراز
علی
نیازی
در این مقاله ابتدا مقدمهای در خصوص استفاده بشر از ابزار جنگ برای کسب منافع بیشتر و یا دفاع از خود ذکر شده است. در ادامه بهطور مختصر به موقعیت ژئوپلتیکی کشور جمهوری اسلامی ایران و تهدیدات موجود اشاره شده است. پس از مقدمه، ویژگیهای جنگ آینده از منظر دشمن فرامنطقهای (آمریکا) با توجه به چشمانداز آن کشور، تفاوتهای جنگهای آینده و اندازه، شکل و الگوی میدان نبرد در قرن بیست و یکم تشریح شده است. سپس اصول، سازمان و ملاحظات جنگ ناهمتراز تشریح شده است.
در پایان، پس از تعریف الگوی جدید مقابله زیگزاگی، انواع و محاسن مقابله زیگزاگی، نقاط ضعف پدافند لایه به لایه (موزائیکی) و مرحله مقابله در جنگ ناهمتراز از دیدگاه نویسنده مقاله تشریح شده و نتیجهگیری بهعمل آمده است.
2009
11
22
22
44
https://www.qjmst.ir/article_27127_4a7cefb534ff4a62326d6c238a588e35.pdf
علوم و فنون نظامی
2008-191X
2008-191X
1388
6
14
راهبرد سه جانبه؛ یک روش برای تدوین راهبرد رقابتی نیروهای مسلح
نادر
حقجو
مدیران، مشاوران و کارشناسان برنامهریز، همواره در جستجوی روشهای مؤثرتری برای تدوین راهبرد هستند. روشهایی که در صورت بکارگیری، نتایج بهتر و ملموستری را به همراه داشته باشد. این جستجو از سوی محققان، اندیشمندان و مراکز دانشگاهی، با ارائه مستمر الگوهای تازه و تکامل یافتهتری پشتیبانی میشود.
این مقاله روشی را برای تدوین راهبرد معرفی میکند؛ راهبرد سه جانبه با گردآوری و تلفیق اطلاعات مربوط به محیط کار، رقیب و سازمان در نیروهای مسلح، ابتدا حوزه اثربخشی راهبرد را مشخص کرده و سپس بااستفاده از یک جدول تحلیلی، زمینه خلق راهبردهای مناسب محیط کار را فراهم میسازد.
این روش، به موازات متدولوژی و فرایندهای گام به گام، بر اقدامات شناختی و فهم قواعد محیط کار تاکید داشته و در این راستا از الگوهای مفهومی و توصیههای تفکر راهبردی بهره میجوید.
راهبرد سه جانبه فلسفه خود را بر ماهیت فضای رقابتی متشکل از سازمان، رقیب و کارکنان استوار ساخته و شرایط این سه بازیگر را برای تدوین راهبرد بکار میگیرد. این روش با تاکید بر مفاهیم شناختی و تکیه بر ارکان محیط کار، شیوه متفاوتی را برای تلفیق و تحلیل اطلاعات و تدوین راهبرد پیشنهاد میکند، هر چند در رابطه با اثربخشی راهبرد، علاوه بر روش، باید بر نقش قدرت تحلیل و خلاقیت ذهنی افراد راهبردی نیز تاکید شود.
مدیران، مشاوران و کارشناسان برنامهریز، همواره در جستجوی روشهای مؤثرتری برای تدوین راهبرد هستند. روشهایی که در صورت بکارگیری، نتایج بهتر و ملموستری را به همراه داشته باشد. این جستجو از سوی محققان، اندیشمندان و مراکز دانشگاهی، با ارائه مستمر الگوهای تازه و تکامل یافتهتری پشتیبانی میشود.
این مقاله روشی را برای تدوین راهبرد معرفی میکند؛ راهبرد سه جانبه با گردآوری و تلفیق اطلاعات مربوط به محیط کار، رقیب و سازمان در نیروهای مسلح، ابتدا حوزه اثربخشی راهبرد را مشخص کرده و سپس بااستفاده از یک جدول تحلیلی، زمینه خلق راهبردهای مناسب محیط کار را فراهم میسازد.
این روش، به موازات متدولوژی و فرایندهای گام به گام، بر اقدامات شناختی و فهم قواعد محیط کار تاکید داشته و در این راستا از الگوهای مفهومی و توصیههای تفکر راهبردی بهره میجوید.
راهبرد سه جانبه فلسفه خود را بر ماهیت فضای رقابتی متشکل از سازمان، رقیب و کارکنان استوار ساخته و شرایط این سه بازیگر را برای تدوین راهبرد بکار میگیرد. این روش با تاکید بر مفاهیم شناختی و تکیه بر ارکان محیط کار، شیوه متفاوتی را برای تلفیق و تحلیل اطلاعات و تدوین راهبرد پیشنهاد میکند، هر چند در رابطه با اثربخشی راهبرد، علاوه بر روش، باید بر نقش قدرت تحلیل و خلاقیت ذهنی افراد راهبردی نیز تاکید شود.
2009
11
22
45
56
https://www.qjmst.ir/article_27128_f57ee3bb29db20716e004d9e757a9b5a.pdf
علوم و فنون نظامی
2008-191X
2008-191X
1388
6
14
کاربرد قدرت دریایی
غلامرضا
طحانی
گستردگی مرزهای دریایی جمهوری اسلامی ایران باعث افزایش عمق راهبردی کشور گردیده است و میدانیم که عمق راهبردی هر کشور در دریا عینیت پیدا میکند و هر کشوری که به دریاهای آزاد ارتباط داشته باشد هم تهدید دارد و هم فرصت. برای مثال در زمان بروز بحرانهای دریایی و کاهش امنیت مسیرهای مواصلات دریایی، شرکتهای بیمه افزایش قیمت را اِعمال و از این طریق فشار اقتصادی را بر کشورهای مورد نظر تحمیل میکنند. در اینجاست که اگر نیروی دریایی حضور مؤثر داشته باشد، این ترفند استکباری نیز خنثی میشود. با توجه به گستردگی مرزهای آبی جمهوری اسلامی ایران در جنوب، تهدیدات آینده کشور ما در ابعاد فرامنطقهای نیز دریاپایه پیشبینی میشوند. لذا با توجه به مؤثرتر بودن پاسخ به تهدیدات در دریا، تقویت قدرت دریایی از اولویتهای کشور میباشد. قدرت دریایی متشکل از سه مؤلفه ناوگان نظامی، ناوگان غیرنظامی و علوم و زیرساختهای مربوطه میباشد ولی ما در این مقاله به جنبه ناوگان نظامی آن میپردازیم.
کاربردهای قدرت دریایی عبارتند از عملیات نظامی، اجرای عملیات انتظامی یا پلیسی و اجرای عملیات امدادی و صلح جویانه که در این میان با توجه به اهمیت کاربردهای نظامی قدرت دریایی، میتوان آنرا به دو زیر مجموعه تقسیم نمود.
الف- کاربرد نظامی از طریق دریا (نمایش قدرت)
ب- کاربرد نظامی در دریا (کنترل دریایی)
میدانیم که قدرت دریایی از ابتدای تشکیل آن، همواره با ترفندهای گوناگون سعی بر تحمیل ارادۀ سیاسی کشور متبوع خود بر طرف مقابل داشته است و با توجه به شرایط حاکم بر زمان خود از واژههای مختلفی استفاده نموده است که از مهمترین آنها میتوان به دیپلماسی ناوچه توپدار و نمایش قدرت اشاره نمود. در این مقاله به موارد مهمی از این قبیل میپردازیم.
گستردگی مرزهای دریایی جمهوری اسلامی ایران باعث افزایش عمق راهبردی کشور گردیده است و میدانیم که عمق راهبردی هر کشور در دریا عینیت پیدا میکند و هر کشوری که به دریاهای آزاد ارتباط داشته باشد هم تهدید دارد و هم فرصت. برای مثال در زمان بروز بحرانهای دریایی و کاهش امنیت مسیرهای مواصلات دریایی، شرکتهای بیمه افزایش قیمت را اِعمال و از این طریق فشار اقتصادی را بر کشورهای مورد نظر تحمیل میکنند. در اینجاست که اگر نیروی دریایی حضور مؤثر داشته باشد، این ترفند استکباری نیز خنثی میشود. با توجه به گستردگی مرزهای آبی جمهوری اسلامی ایران در جنوب، تهدیدات آینده کشور ما در ابعاد فرامنطقهای نیز دریاپایه پیشبینی میشوند. لذا با توجه به مؤثرتر بودن پاسخ به تهدیدات در دریا، تقویت قدرت دریایی از اولویتهای کشور میباشد. قدرت دریایی متشکل از سه مؤلفه ناوگان نظامی، ناوگان غیرنظامی و علوم و زیرساختهای مربوطه میباشد ولی ما در این مقاله به جنبه ناوگان نظامی آن میپردازیم.
کاربردهای قدرت دریایی عبارتند از عملیات نظامی، اجرای عملیات انتظامی یا پلیسی و اجرای عملیات امدادی و صلح جویانه که در این میان با توجه به اهمیت کاربردهای نظامی قدرت دریایی، میتوان آنرا به دو زیر مجموعه تقسیم نمود.
الف- کاربرد نظامی از طریق دریا (نمایش قدرت)
ب- کاربرد نظامی در دریا (کنترل دریایی)
میدانیم که قدرت دریایی از ابتدای تشکیل آن، همواره با ترفندهای گوناگون سعی بر تحمیل ارادۀ سیاسی کشور متبوع خود بر طرف مقابل داشته است و با توجه به شرایط حاکم بر زمان خود از واژههای مختلفی استفاده نموده است که از مهمترین آنها میتوان به دیپلماسی ناوچه توپدار و نمایش قدرت اشاره نمود. در این مقاله به موارد مهمی از این قبیل میپردازیم.
2009
11
22
57
74
https://www.qjmst.ir/article_27129_1f333c16bc94cb3481c2c90ec548c891.pdf
علوم و فنون نظامی
2008-191X
2008-191X
1388
6
14
نظریههای تکاملی جنگ
بهطور کلی نظریههای تکاملی یا فَرگشتی در خصوص جنگ آینده دارای یک وجه مشترک هستند و آن اینکه تغییر شکل جنگ را طی یک فرایند تکوینی و براساس نقاط عطف مهم در تاریخ و تمدن بشری مورد بررسی قرار میدهند. اما همانطور که در پی خواهد آمد، هر یک از این نظریهها دارای مبنای خاصی برای مرحلهبندی سیر تکامل جنگ هستند که همین امر توصیف آنها را از جنگ آینده تا حدی از یکدیگر متمایز میسازد. اساساً در ادبیات نظامی امروز سه نظریه تکاملی اصلی در خصوص جنگ آینده مطرح است[1] که عبارتند از: جنگ نسل چهارم،[2] جنگ موج سوم،[3] و جنگ دوره چهارم.[4]
از آنجایی که هر یک از نظریههای فوق با ارایهی چشماندازی متفاوت ـ و نه لزوماً متضاد ـ از جنگ، نظام ادراکی ما را تحت تاثیر قرار میدهند، لازم است توصیفی اجمالی از هر یک ارایه شود.
[1] ـ دیگر نظریههای تکاملی جنگ که کمتر شناخته شده هستند عبارتند از: نظریهی روسی نسل ششم جنگ و ده انقلاب نظامی. برای مطالعه بیشتر درخصوص این نظریهها مراجعه کنید به:
Mary C. Fitzgerald, “The Russian Military’s Strategy for Sixth Generation Warfare” 1994, pp. 457-76, Andrew F. Krepinevich, “Cavalry to Computer: The Pattern of Military Revolution”, the National Interest, 1994, pp. 30-42.
[2]- Forth – Generation Warfare
[3]- Third – Wave War
[4]- Fourth – Epoch War
2009
11
22
75
92
https://www.qjmst.ir/article_27130_4cbf5ad007c2e29fa1986ce3beb80d9e.pdf
علوم و فنون نظامی
2008-191X
2008-191X
1388
6
14
فشار روانی شغلی در نیروهای نظامی و شیوههای مقابله با آن
سیدمجتبی
مرئی
فشار روانی، یکی از مشکلاتی است که بشر، طی قرون متمادی به آن مبتلا بوده است. اما بهنظر میرسد با پیشرفت فنآوری، نهتنها از میزان فشارهای روانی- اجتماعی کاسته نشده، بلکه بر میزان و شدت آن نیز افزوده شده است. آنچه که باعث شده توجه زیادی در سالهای اخیر به این اختلال شود تاثیر مخرب آن روی زندگی، کار، روابط بین فردی و سایر شئونات فردی و اجتماعی انسانها میباشد.
محیط شغلی و فشارهای روانی شغلی میتوانند باعث ایجاد بیماری روانی در کارکنان شوند و یا روند ایجاد بیماری روانی را تسریع نمایند. بدنبال تجربه شغلی، فرد به بیماری روانی مبتلا و از کار افتاده و ناتوان میگردد.
یگانهای نظامی به دلیل ویژگی ذاتی خود با محیطها و شرایط فشار زای بیشتری در ارتباط هستند، لذا نیروهای نظامی در معرض آسیبپذیری بیشتری نسبت سایر اقشار جامعه هستند. فرماندهان با آشنایی با فشار روانی و راههای کاهش آن در یگان خود میتوانند موجب حفظ و ارتقای توان رزمی شده و نیروهای خود را از ابتلاء به مشکلات روانی، جسمی و رفتاری حفظ نمایند.
در این مقاله با مروری بر مفهوم فشار روانی، سعی گردیده با ارایه نتایج تعدادی از تحقیقات داخلی که روی کارکنان نظامی و غیرنظامی صورت گرفته، به تبیین آثار آن بر نیروهای نظامی و همچنین راهبردهای مقابله و کاهش فشار روانی در سازمان بپردازد.
2009
11
22
93
110
https://www.qjmst.ir/article_27131_cb064b3d09f44098360085c3141e17df.pdf
علوم و فنون نظامی
2008-191X
2008-191X
1388
6
14
انضباط عاملی مؤثر در تصمیمگیری و تعیین خط مشی در سازمانهای نظامی
تورج
اسکندری پور
سازمان در طی فعالیت خود با انواعی از مسائل و مراحل مواجه است که ناگزیر از تصمیمگیری است. برخی از تصمیمگیریها چنان به راحتی صورت میگیرند که شایان توجه نیستند، اما در مقابل مسائلی نیز در مسیر فعالیت سازمان به وجود میآید که تصمیمگیری در مورد آنها مدت زمان طولانی میطلبد و چه بسا تعلل در شناخت راههای تصمیمگیری بهتر، عواقب جبرانناپذیری را برای سازمان به بار میآورد. از عوامل مؤثر در افزایش قدرت تصمیمگیری میتوان به انضباط اشاره کرد. پیچیدهتر شدن روزافزون سازمانها و افزایش میزان کارهای غیرانضباطی، غیرقانونی و غیرمسئولانه در محیطهای کاری توجه مدیران و صاحبنظران را به بحث انضباط کار و مدیریت انضباط معطوف ساخته است. برنامههای انضباط به سازمانها کمک میکند تا ضمن پرهیز از شرایط آشفته، بهترین گزینه را برای حفظ منافع سازمان انتخاب کنند. سازمانهای نظامی به عنوان خاستگاه اصلی دو مقولهی انضباط و تصمیمگیری نیازمند توجهی ویژه به آنها بوده ودر تلاش برای یافتن نقاط تلاقی این دو مفهوم میباشند. در این مقاله ضمن تشریح مختصر تصمیمگیری وانواع آن؛ مدیریت انضباط که یکی از زمینههای علمی مدیریت به شمار میرود را در سازمانهای نظامی وغیر نظامی مورد بررسی اجمالی قرار خواهیم داد.
2009
11
22
111
130
https://www.qjmst.ir/article_27132_7879bca2415c23acab2675ccba338bba.pdf